विभिन्न उपास्य
देवांना मानीत असलेल्या उपासकांमध्ये असलेले द्वेष कमी करण्यासाठी आद्य शंकराचार्य यांनी समाजात जाणीवपूर्वक पंचायतन
पूजेची सुरुवात केली. ह्या पद्धतीनुसार समाजात गणपती, शिव, हरी (विष्णू), तेज (भास्कर) आणि अंबा ह्या पाच देवांचे पूजन होते. ह्या
पाच देवतांतून उपासक ज्याला प्रधान मानीत असेल त्याला मुख्य स्थान देऊन आजूबाजूला
दुसरे चार देव ठेवून पूजा करायची. याच्या परिणामी 'गणेश पंचायतन', 'शिव पंचायतन' वगैरे सुरू झाले. पंचायतन पूजापद्धतीने माणसांच्या श्रद्धा जपल्या
गेल्या आणि समाजात असलेला विभिन्न संप्रदायांमधील राग द्वेषही कमी झाला.
मानवी विकासात
बुद्धी, ज्ञान, लक्ष्मी, तेज आणि शक्ती ह्या पाच तत्त्वांचीच
आवश्यकता असते. गणपती उपासना बुद्धीप्राप्ती साठी, शिव उपासना ज्ञानप्राप्ती साठी, हरी उपासना (विष्णू) लक्ष्मीप्राप्ती साठी, सूर्य
उपासना तेजप्राप्ती साठी, अंबा उपासना शक्तीप्राप्ती साठी. खालील
प्रमाणे प्रत्येक देवतांचा नित्यनियमित जप, तसेच या सर्व देवतांचे पूजन योग्य रितीने समजून केले तर पंचायतन पूजा अतिशय शास्त्रीय
आहे. अशी श्रेष्ठ पंचायतन पूजा समाजात पुन्हा शास्त्रीयरीत्या सुरू झाली तर त्याने
सर्वांना परम कल्याणच साध्य होईल.
गणपती मंत्र : ॥ ॐ गं गणपतये नम: ॥ (रोज १०८ वेळा
जप करावा.)
गणपती गायत्री :-|| ॐ एकदन्ताय विद्महे वक्रतुण्डाय धीमहि तन्नो दन्तिः प्रचोदयात ||
(रोज १० वेळा
जप करावा.)
शिव मंत्र : ॥ ॐ नमः शिवाय ॥ (रोज १०८ वेळा
जप करावा.)
शिव गायत्री :-|| ॐ तत्पुरुषाय विद्महे। महादेवाय धीमहि। तन्नो रुद्रः
प्रचोदयात ||
(रोज १० वेळा जप करावा.)
विष्णू मंत्र : ॥ ॐ नमो नारायणाय ॥ (रोज १०८ वेळा
जप करावा.)
विष्णू गायत्री :- || ॐ नारायण विद्महे, वासुदेवाय
धीमहि तन्नो विष्णु प्रचोदयात ||
(रोज १० वेळा
जप करावा.)
सूर्य मंत्र : ॥ ॐ भास्कराय नम: ॥ (रोज १०८ वेळा
जप करावा.)
सूर्य गायत्री :- || ॐ आदित्याय विद्महे
दिवाकराय धीमहि तन्नो सूर्य: प्रचोदयात ||
(रोज १० वेळा
जप करावा.)
अंबा मंत्र : ॥ ॐ श्री दुर्गाये नम: ॥ (रोज १०८ वेळा
जप करावा.)
अंबा गायत्री :- || ॐ
महादेव्यै विद्महे दुर्गायै धीमहि
तन्नो देवी प्रचोदयात ||
(रोज १० वेळा
जप करावा.)
