मागील भागात आपण अर्थत्रिकोण बाबत जाणून घेतले. या भागात आपण धर्म, अर्थ, काम, मोक्ष या चार
त्रिकोणांपैकी कामत्रिकोण बद्दल जाणून घेऊ या.
काम : चतुर्विध पुरुषार्थापैकी तिसरा पुरुषार्थ म्हणजे काम. साधारणत:
व्यवहारात काम म्हणजे वासना असेच मानले जाते. मनुष्यास आनंद व अंतर्गत संन्तुष्टी
इच्छेमुळेच मिळते. तो अर्थार्जनासाठी धर्माचे पालन करीत स्वत:च्या इच्छा पूर्ण
करीत असतो. परंतू तरुण अवस्थेत जेंव्हा त्याला यौन-संबंध किंवा संततीची इच्छा होते
तेंव्हा ती पूर्ण करण्यासाठी मात्र त्यास भिन्नलिंग व्यक्ती बरोबर शारीरीक संबंध
ठेवूनच ती इच्छा पूर्ण करावी लागते. वासनारुपी इच्छेमुळे आराजकता माजू नये,
या वर अंकुश पाहिजेच म्हणूनच विवाह प्रथा आस्तित्वात आली. संयमीत
कामापासून उत्तम संतती, परिवार. उत्तम परिवारापासून उत्तम
समाज हेच भारतीय संस्कृतीचे वैशिष्ट आहे.
कामत्रिकोण : कुंडलीमधील तृतीय, सप्तम व एकादश स्थान या तीन स्थानांचा समूह.
तृतीय स्थान : पुरातन कालापासून विवाह जमविताना स्त्रीचे सौंदर्य व पुरुषाचे
कर्तृत्व विचारात घेतले जाते. पूर्वीच्या राजे –महाराजेंचे विवाह युध्द्भूमीवरील पराक्रम, पण जिंकून,
इ.कारणांमुळे झालेले आढळून येतात. तृतीय स्थानावरुन
स्व:पराक्रम, कर्तृत्व, बुध्दीमत्ता
याबद्दल माहिती मिळते. कोणताही विवाह ठरविताना मध्यस्थी व शेजारी अत्यंत महत्वाचे
असतात याचा विचार याच स्थानावरुन केला जातो. प्रेम विवाहात संदेश वाहकाबद्दलची
माहिती याच स्थानावरुन समजते. प्रेमपत्र, विवाह नोंदणी,
कायदेशीर घटस्फोट इ. असंख्य बाबींची माहिती या स्थानावरुन मिळते.
सप्तम स्थान : या स्थानावरुन विवाह सौख्य पाहतात. विवाह संबंधी व त्या अनुषंगाने येणारे
प्रश्नांची उत्तरे याच स्थानावरुन शोधता येतात. याच भावावरुन लैंगिक सौख्य व
शरीरसुख उपभोगण्याची पध्दती समजते. विवाह स्थळे, विवाह मंडळे,
विवाहाच्या पध्दती, प्रेम विवाह, विवाहामुळे झालेली फसगत इ. असंख्य विषयाचे ज्ञान या स्थानावरुन होते.
एकादश स्थान : एकादश स्थान म्हणजेच लाभस्थान . मनुष्य जेंव्हा सात्विक,
राजस व तामस इ. प्रकारे कर्म करीतो तेंव्हा त्याला इच्छापूर्तीदेखील
महत्वाची असते. जवळ जवळ सर्व इच्छापूर्तीचा विचार लाभस्थानावरुन करतात. या
स्थानवरुन मित्र-मैत्रिण व परिवार,संतती लाभ, सर्व प्रकारचे लाभ, इच्छापूर्ती, हितचिंतक, मैत्री, पुनर्मिलन
इ. बाबींचा विचार केला जातो. याच स्थानावरुन पती किंवा पत्नीचे आरोग्याबद्दल अंदाज
बांधता येतात. कुंडलीतील सर्व भावांची / स्थानांची गोळाबेरीज म्हणजे लाभ स्थान
आहे.
काम : चतुर्विध पुरुषार्थापैकी तिसरा पुरुषार्थ म्हणजे काम. साधारणत: व्यवहारात काम म्हणजे वासना असेच मानले जाते. मनुष्यास आनंद व अंतर्गत संन्तुष्टी इच्छेमुळेच मिळते. तो अर्थार्जनासाठी धर्माचे पालन करीत स्वत:च्या इच्छा पूर्ण करीत असतो. परंतू तरुण अवस्थेत जेंव्हा त्याला यौन-संबंध किंवा संततीची इच्छा होते तेंव्हा ती पूर्ण करण्यासाठी मात्र त्यास भिन्नलिंग व्यक्ती बरोबर शारीरीक संबंध ठेवूनच ती इच्छा पूर्ण करावी लागते. वासनारुपी इच्छेमुळे आराजकता माजू नये, या वर अंकुश पाहिजेच म्हणूनच विवाह प्रथा आस्तित्वात आली. संयमीत कामापासून उत्तम संतती, परिवार. उत्तम परिवारापासून उत्तम समाज हेच भारतीय संस्कृतीचे वैशिष्ट आहे.
कामत्रिकोण : कुंडलीमधील तृतीय, सप्तम व एकादश स्थान या तीन स्थानांचा समूह.
तृतीय स्थान : पुरातन कालापासून विवाह जमविताना स्त्रीचे सौंदर्य व पुरुषाचे कर्तृत्व विचारात घेतले जाते. पूर्वीच्या राजे –महाराजेंचे विवाह युध्द्भूमीवरील पराक्रम, पण जिंकून, इ.कारणांमुळे झालेले आढळून येतात. तृतीय स्थानावरुन स्व:पराक्रम, कर्तृत्व, बुध्दीमत्ता याबद्दल माहिती मिळते. कोणताही विवाह ठरविताना मध्यस्थी व शेजारी अत्यंत महत्वाचे असतात याचा विचार याच स्थानावरुन केला जातो. प्रेम विवाहात संदेश वाहकाबद्दलची माहिती याच स्थानावरुन समजते. प्रेमपत्र, विवाह नोंदणी, कायदेशीर घटस्फोट इ. असंख्य बाबींची माहिती या स्थानावरुन मिळते.
सप्तम स्थान : या स्थानावरुन विवाह सौख्य पाहतात. विवाह संबंधी व त्या अनुषंगाने येणारे प्रश्नांची उत्तरे याच स्थानावरुन शोधता येतात. याच भावावरुन लैंगिक सौख्य व शरीरसुख उपभोगण्याची पध्दती समजते. विवाह स्थळे, विवाह मंडळे, विवाहाच्या पध्दती, प्रेम विवाह, विवाहामुळे झालेली फसगत इ. असंख्य विषयाचे ज्ञान या स्थानावरुन होते.
एकादश स्थान : एकादश स्थान म्हणजेच लाभस्थान . मनुष्य जेंव्हा सात्विक, राजस व तामस इ. प्रकारे कर्म करीतो तेंव्हा त्याला इच्छापूर्तीदेखील महत्वाची असते. जवळ जवळ सर्व इच्छापूर्तीचा विचार लाभस्थानावरुन करतात. या स्थानवरुन मित्र-मैत्रिण व परिवार,संतती लाभ, सर्व प्रकारचे लाभ, इच्छापूर्ती, हितचिंतक, मैत्री, पुनर्मिलन इ. बाबींचा विचार केला जातो. याच स्थानावरुन पती किंवा पत्नीचे आरोग्याबद्दल अंदाज बांधता येतात. कुंडलीतील सर्व भावांची / स्थानांची गोळाबेरीज म्हणजे लाभ स्थान आहे.
